Ans Vermeulen, 22 februari 2019
Het thema van de landelijke Week van de Bevlogenheid 2019 (start 17 juni 2019) is ‘bevlogen leiderschap’.
Is bevlogenheid een voorwaarde om een goede leider te zijn of bestaan er ook niet-bevlogen leiders? Zorgt een bevlogen leider automatisch voor bevlogen volgers? En kun je ook te bevlogen zijn als leider? Ook vrouwen zijn vaak uitstekende leiders.
Een bevlogen leider
- draagt het hogere doel van de groep uit en inspireert zo alle betrokken partijen om een meerwaarde te leveren voor de samenleving. Zij is zich sterk bewust van de mate waarin de groep bijdraagt aan de samenleving.
- stimuleert autonomie bij de mensen om haar heen, geeft mensen ruimte en vertrouwen en roept zo vertrouwen op; respect voor autonomie is een basale behoefte van mensen en noodzakelijk hen te laten groeien.
- stelt heldere doelen en geeft de groepsleden vrijheid om hun eigen talenten in te zetten om die doelen te bereiken en biedt mogelijkheden om talenten verder te ontwikkelen.
- spreekt in de praktijk van alledag waardering uit voor concrete acties van mensen die bijdragen aan de doelen van de groep; is ook eerlijk over acties die niet goed uitpakken.
Een bevlogen leider inspireert. En de omgeving luistert en volgt. Een bevlogen leider is energiek. Zij is trots op de organisatie of de groep waar ze voor werkt. Zij weet vanuit welke waarde zij werkt. Zij weet hoe ze de mensen in de organisatie of groep mee kunnen nemen. Ook als er tegenstrijdige belangen zijn binnen de groep. Zij is intrinsiek gemotiveerd voor het werk en voor de missie van het bedrijf of de organisatie. Bevlogenheid zorgt ervoor dat een leider gezien en gehoord wordt. Ze is duidelijk aanwezig maar treedt niet altijd op de voorgrond. Een bevlogen leider kan sterk aanwezig zijn zonder fysieke aanwezigheid.
Dat roep de vraag op: krijgen bevlogen leiders vanzelf bevlogen volgers? Bevlogenheid is immers op een bepaalde manier ‘besmettelijk’. De bevlogen leider wakkert het vuurtje aan in de mensen om haar heen. Zo ontstaan bevlogen volgers die de leider graag volgen. Zij herkennen zichzelf in de leider en voelen zich verwant met de missie die de leider aangeeft. Een bevlogen leider is namelijk in staat om de gedeelde visie van zijn of haar team te verwoorden en zo de mensen om zich heen onderling te verbinden en aan de organisatie of de groep te verbinden. Een bevlogen leider is er niet op uit om mensen aan zichzelf te binden. Dat hoeft ook helemaal niet, dat gebeurt vanzelf.
Bevlogen leiders halen hun arbeidsvreugde vooral uit het samen met een team mooie dingen tot stand brengen. De kwaliteit van de leider bepaalt zo in belangrijke mate de kwaliteit van de organisatie. Die leider kent de kwaliteiten van de afzonderlijke leden in de groep goed en zorgt dat de talenten van mensen kunnen groeien.
Ik geloof dat een team, uiteindelijk, de leider krijgt die het team verdient. En omgekeerd: dat de leider het team krijgt dat hij of zij verdient. Zou dat betekenen dat bevlogen leiderschap automatisch zorgt voor bevlogen volgers?
Leidinggeven is een vak waar kennis en vaardigheid voor nodig is en dat je dus kunt leren. Maar leiderschap is van een andere orde. Het is de vraag of je leiderschap kunt leren. Persoonlijkheid en karakter zijn wellicht veel meer bepalend.
Mensen die langere tijd samenwerken gaan een beetje op elkaar lijken. Soms letterlijk, maar vooral ook figuurlijk. We zijn een beetje kuddedieren, onbewust altijd op zoek naar de overeenkomsten met de mensen om ons heen en bewust of onbewust geneigd om ons aan te passen aan de mores van de groep. Zijn bevlogen volgers besmet door hun bevlogen leider of is het meer een kwestie van het imiteren van gedrag? Want grote mensen verschillen niet zoveel van kinderen: ze doen vooral wat de leider doet, en veel minder wat de leider zegt. Hoe dan ook, de leider is niet simpelweg de leider van het werk dat gedaan moet worden maar ook de drager en aanjager van de cultuur binnen een groep of organisatie. En die cultuur is mogelijk veel meer bepalend.
Aan bevlogen leiderschap zitten ook risico’s. Zoals met alle kwaliteiten van mensen, kan ook bevlogenheid doorschieten. Als bevlogen leiderschap onder stress doorschiet ligt de valkuil van fanatisme, obsessief – en autoritair gedag op de loer. In de geschiedenis zijn hiervan talloze voorbeelden te noemen. Ook bevlogen volgers kunnen doorschieten en in al hun enthousiasme veranderen in mensen die hun leider klakkeloos volgen en zelf niet meer nadenken. Bevlogen leiderschap? Ja graag. Maar wel blijven nadenken!