Ans Vermeulen, 30 augustus 2017
Een van de belangrijkste kwaliteiten die een coach nodig heeft is onbevangenheid. Het onbevangen tegemoet treden van een klant is een noodzakelijke grondhouding om de informatie van de klant zonder oordeel te kunnen ontvangen. Zo kom je samen tot de kern van wie iemand echt is, wat iemand echt echt wil en wat iemand kan.
Dit heeft alles te maken met oordeelloos communiceren. Het oordeel van de coach over de werk- en levensvragen van de klant doet er in wezen niet toe. De kunst van het vragen stellen is de belangrijkste vaardigheid die daarbij hoort. Het stellen van de juiste vragen helpt de klant op zijn ontdekkingstocht.
Als je zoekt naar synoniemen voor ‘onbevangen’, vind je woorden als onbeschroomd, ongedwongen, vrijmoedig. Hoe heerlijk moet het bijvoorbeeld zijn om onbeschroomd te zijn. Voor de meesten van ons is dat maar ten dele het geval. Of in elk geval niet doorlopend. Onbevangenheid is een mooi streven, maar doe het maar eens! Hoe ouder je wordt hoe meer je verliest van je onbevangenheid. Hoe zit dat dan bij jonge kinderen? Nog niet gevormd en gekneed door de normen en spelregels in de samenleving. Woordeloos gelukkig als ze volkomen in hun spel ondergedompeld zijn. Pure concentratie. Verbondenheid. Betrokkenheid. Zou ik ook wel willen. Kun je dat terug krijgen en hoe dan? Een van de meest voor de hand liggende manieren om iets te leren is ‘de kunst afkijken’. Dus kijk ik om te beginnen vaak (onbevangen!) naar kinderen. Zij hebben nog geen kant en klaar oordeel en zuigen de wereld met al hun zintuigen naar binnen.
Stel je voor dat je de onbevangenheid van kinderen mee zou kunnen nemen in de loop van je leven. Zou het mogelijk zijn om op je 80e nog dezelfde onbevangenheid te ervaren als toen je 5 was of 8?
En hoe zit het met onbevangenheid bij ouderen en dementerenden? Een van mijn klanten werkt met dementerende mensen. Hij spreekt vol liefde over deze mensen en ook vol bewondering. En misschien ook wel met een soort verlangen. Waarom verlangen? Omdat hij ziet dat deze mensen alle remmingen die ze in de loop van hun leven hebben opgebouwd, weer los laten. Wat dan overblijft is een mens in zijn zuiverste, meest onopgesmukte staat. Een onbevangen mens. Kinderen en dementerende mensen, zijn zij in opperste staat van onbevangenheid? Toen de kinderen van een vriend op veel te jonge leeftijd hun moeder verloren, verloren zij van het ene op het andere moment een groot deel van hun onbevangenheid. De blik in hun ogen werd de blik van een volwassene.
Het is de onbevangenheid die we beetje bij beetje lijken te verliezen als we volwassen worden. Volwassen worden betekent immers steeds meer levenservaring krijgen. Je gaat steeds meer van die levenservaring gebruiken om snel te snappen hoe dingen in elkaar zitten. Gelukkig maar. Want stel je voor dat je elke ochtend opnieuw zou moeten leren lopen. Dat is niet handig. Anderzijds betekent het gebruiken van levenservaring dat je gaat invullen volgens je eigen ervaring: zó zal het wel in elkaar zitten! De werkelijkheid onder ogen zien en je onbevangenheid in elk geval voor een deel verliezen, het is misschien jammer maar het kan niet anders. Op foto’s van het kinderbrein is het fascinerend om te zien wat een verschil er is tussen het brein van een peuter en dat van een 6- jarige. Het peuterbrein toont een grote kluwen van lijntjes (neuronen) en vlekjes (synapsen). Wat een rijkdom aan mogelijkheden! Het klopt ook met wat we weten over hoe kleine kinderen leren, namelijk met al hun zintuigen, zeer associatief.
Op de foto van het brein van een 6 -jarige zijn de lijnen veel minder talrijk en veel dikker en sterker. Minder verbindingen in de hersenen van de 6-jarige betekent dat veel verbindingen verloren gaan. De overgebleven verbindingen zijn echter veel steviger dan die bij de peuter.
Terug naar de onbevangenheid van de coach. Waarom is die kwaliteit zo van belang? Alleen door mijn eigen hoofd leeg te maken, kan ik echt luisteren naar de klant. Alleen dan hoor ik en zie ik wat de klant echt bezielt. Alleen zo ontstaat ruimte voor een zuivere dialoog die de klant helpt om stappen te zetten in zijn eigen ontwikkeling. Mijn mening en mijn creatieve oplossingen doen er niet toe. Dat maakt elk gesprek ook voor mij als coach tot een ontdekkingstocht.